‘Onverklaarbare verschillen tussen bouwleges nieuwbouwwoningen’

Een bouwvergunning voor een nieuwbouwwoning is dit jaar gemiddeld 24% in prijs gedaald. Deze ogenschijnlijke kostenverlaging worden echter vertekend door grote en onverklaarbare uitschieters in een steekproef onder 21 gemeenten van Vereniging Eigen Huis en WoningBouwersNL. Waar in de ene gemeente de bouwleges met 80% omhoog schieten, verlaagt een andere gemeente dezelfde leges met 90%. Vereniging Eigen Huis pleit voor meer transparantie in de onderbouwing van de kosten van nieuwbouwvergunningen.

De invoering van de nieuwe Omgevingswet per 1 januari 2024 zou volgens demissionair-minister Hugo de Jonge moeten resulteren gemiddeld 30% lagere bouwleges; het resultaat van het schrappen van de toezichthoudende taak van gemeenten tijdens de bouw van woningen. Minder werk vertaalt zich in lagere kosten, zo luidde de opdracht van de minister aan gemeenten.

Onbegrijpelijke verschillen

Met gemiddeld bijna 24% lagere bouwleges voor een eengezins- en een vrijstaande woning lijkt de gemiddelde daling van de bouwvergunning enigszins in de buurt van deze toezegging te komen. In 16 gemeenten daalden de bouwleges, in 4 gemeenten gingen de leges omhoog. Eén gemeente wijzigde de tarieven niet.

Dit ogenschijnlijk gunstige beeld wordt echter vertekend door enkele extreme uitschieters, zowel naar boven als naar beneden. Cindy Kremer, directeur Vereniging Eigen Huis: “Soms wekken deze enorme verschillen de indruk dat de bouwleges ‘met een natte vinger’ zijn vastgesteld.” Deze zomer wordt het onderzoek naar de bouwleges voortgezet onder alle gemeenten.

In IJsselstein gaan de bouwleges voor een vrijstaande woning dit jaar met maar liefst 52% (+ €2.954) omhoog. Voor een eengezinswoning in een bouwproject van 10 woningen stijgen de bouwleges met 25% (+ €1.237). In Alkmaar en Enkhuizen worden beide categorieën bouwvergunningen 15 tot 20% duurder.

In Den Haag is de ontwikkeling van de bouwleges onbegrijpelijk: voor vrijstaande woningen schieten de leges met 80% (+ €1.961) omhoog, terwijl ze voor eengezinswoningen met 28% dalen (- €248).

In de steekproef is de enorme daling in de gemeente Noordoost-Friesland met bijna 98% voor eengezinswoningen (- €5.133) en 90% voor vrijstaande woningen (- €2.398) uitzonderlijk. Hier hoeft voor de bouwvergunning van een eengezinswoning in een project van 10 woningen nog maar €57,60 per woning te worden afgerekend. Voor een enkele vrijstaande woning bedragen de bouwleges hier slechts €567.

Appartementencomplexen

Appartementencomplexen vallen nog niet onder de Wet kwaliteitsborging. Bij de bouw van deze categorie woningen voeren gemeenten nog steeds de controle- en toezichttaken uit. Toch zijn ook hier grote tariefwijzigingen ten opzichte van vorig jaar zichtbaar. In Enkhuizen stijgen de bouwleges maar liefst met 206%, wat voor een bouwproject van 50 appartementen neerkomt op €3.750 hogere vergunningskosten per wooneenheid. In Leeuwarden dalen de bouwleges met 27%; een kostenverlaging van €1.140 per appartement.

Nieuwbouwwoning zou niet duurder worden

Met de invoering van de Wet kwaliteitsborging per 1 januari 2024 wordt de controle op de kwaliteit tijdens de bouw van nieuwe woningen door onafhankelijke deskundigen gedaan. Deze kosten komen boven op de gemeentelijk bouwleges, maar per saldo zouden nieuwbouwwoningen hierdoor volgens De Jonge niet duurder worden. Kopers betalen de leges voor de bouwvergunning en de kosten van de kwaliteitscontrole via de bouwer in de totale koopsom van hun nieuwe woning. Met de private kwaliteitscontrole is nog nauwelijks ervaring; het aantal nieuwe bouwprojecten waarvoor dit jaar een vergunning is aangevraagd is gering en de bouw moet in veel gevallen nog worden opgestart.