‘Met AI dicht je in één keer het hele gat in het klimaatakkoord voor de gebouwde omgeving’

“Iedereen zoekt uitvluchten om netcongestie niet te hoeven oplossen.” Dat is de verrassende conclusie van Piet Jan Bloem, die met zijn AI-bedrijf gebouwen zuiniger maakt. “We hebben als samenleving gewoon geen pijn genoeg.” 

De oplossing van netcongestie zit volgens Bloem in samenwerking tussen gebouwen met behulp van AI. Met zijn bedrijf AIMZ is Bloem erin gespecialiseerd om die samenwerking binnen een gebouw vorm te geven. Onlangs kreeg het bijvoorbeeld de opdracht om het Forum in Groningen energiezuiniger en duurzamer te maken met AI. Met zijn software maakt hij daar een slim gebouw van. Maar wat betekent dat eigenlijk, een slim gebouw? “Een slim gebouw reguleert zichzelf en houdt rekening met zijn omgeving”, legt hij uit. 

Maak de gebouwde omgeving intelligent

Dat Bloem direct de omgeving van het gebouw erbij betrekt, zegt genoeg: voor hem is één gebouw eigenlijk maar klein bier. Hij denkt groter. “AI kan een gebouw efficiënt maken, waardoor je zo’n twintig procent energie bespaart. Maar wat is een gebouw anders dan honderd ruimtes die samenwerken als één gebouw? Als dat lukt, dan kun je ook honderd gebouwen laten samenwerken, het mechanisme is hetzelfde. Een ruimte vraagt iets: warmte, koelte, frisse lucht. Het gebouw levert dat met zijn installaties. Dat is hetzelfde als honderd woningen die iets vragen van het energienet. Als de gebruikers leren samenwerken, wordt leveren simpeler.”

Maar dan zul je de gebouwde omgeving wel intelligent moeten maken, benadrukt Bloem. “Voor één gebouw is dat nog te programmeren, voor twee ook nog wel. Voor vijf wordt het al complexer en voor meer is het niet meer te doen. Dus moeten we dat oplossen met AI.” 

Van platform naar netwerk

Bloem wijst op de energiehubs die hier en daar ontstaan en waarbinnen samengewerkt wordt door een beperkt aantal bedrijven. “Het probleem met die hubs zit niet in de kabels in de grond, die zijn er genoeg. De uitdaging zit in hoe je het geheel bestuurt. Want je moet grip krijgen op vraag en aanbod van energie en daarvoor moet er samengewerkt worden. Nu werkt een hub vaak als een soort walkietalkie: het is de goedkoopste oplossing, één fabrikaat EMS, waarmee we met een kleine groep anderen kunnen spreken die hetzelfde EMS hebben. Maar als mensen kopen we toch ook geen walkie talkie meer, waarom beginnen we daar dan mee in de energiehubs? Wij schaffen een smartphone aan, zodat we iedereen kunnen toevoegen in een whatsapp-groep, ongeacht of ze een Samsung hebben of een iPhone. Daarmee vormen we een netwerk. Waarom doen we dat dan niet voor gebouwen? Laat die gebouwen lekker in groepjes de energiestromen finetunen in de stad. Als de netbeheerder ook maar in al die groepjes zit.”

Waarom dat niet gebeurt, is volgens Bloem vooral een kwestie van mindset. “Hoe komen we van platformdenken naar netwerkdenken, dat is de vraag. Ik merk dat de samenleving nog niet genoeg pijn heeft van netcongestie om echt te willen samenwerken. Iedereen blijft in zijn eigen slachtofferrol: de netbeheerder zegt dat hij wettelijk geen vermogen mag uitgeven, de gemeente kan daarom geen vergunningen uitgeven, bedrijven kunnen niet verduurzamen omdat hun aansluiting niet groot genoeg is. Iedereen wijst alleen maar naar elkaar. Maar als we uit die slachtofferrol stappen en gaan samenwerken, kunnen we enorm veel bereiken en nieuwe oplossingsrichtingen boven tafel krijgen. Financieel, juridisch en organisatorisch.”

Denken in zonnepanelen

“Het enige wat hoeft te gebeuren, is AI uitrollen over de hele samenleving”, zegt Bloem. Toch merkt hij weerstand. “Veel mensen focussen op de belemmeringen, niet op de kansen. Als een oplossing wordt aangeboden, twijfelen ze daaraan. Er is altijd wel een excuus om het nog niet te doen. Met AI bespaar je makkelijk twintig procent energie. Maar zelfs al is het maar drie procent, dan nóg is het nog steeds beter dan zonnepanelen. Toch zijn mensen geneigd om te blijven denken in zonnepanelen, warmtepompen en isolatie. Alleen in tastbare oplossingen. Tegelijk blijft de digitale agenda onderbelicht. Terwijl je met AI in één keer het hele gat in het klimaatakkoord voor de gebouwde omgeving kunt dichten. Er is geen belemmering, behalve dat we er niet toe besluiten.”

Bezwaren tegen AI

Natuurlijk zijn er ook kanttekeningen bij AI. Bijvoorbeeld: is het verstandig als één partij zoveel controle krijgt over zo’n systeem? Het zou eigenlijk van de gemeenschap moeten zijn. Daar is Bloem het mee eens. “Laat TNO meedenken. Dat gebeurt al en de techniek bestaat: gebouwen kunnen aangesloten worden op een netwerk. Er komt een kastje in het gebouw dat data uitleest, en de gebouweigenaar bepaalt wie toegang krijgt. Dus als er bedrijven komen die hetzelfde kunnen als AIMZ, dan kun je net zo makkelijk wisselen als tussen Netflix en Prime Video. Want wij blijven zeker niet de enigen die dit doen, en dat wil ik ook helemaal niet.”

Ook is er het blackbox-argument tegen AI en het risico op software-fouten die uitgebuit kunnen worden door hackers. “Natuurlijk wordt de software continu doorontwikkeld. Bugs worden gefixt, en er komen updates beschikbaar. Dat zijn geen redenen om stil te blijven staan. Als we dit als samenleving willen, dan kunnen we miljarden besparen. Wat mij betreft is dit een no-brainer.” 

Toekomstdenkers

In de rubriek Toekomstdenkers interviewen we koplopers uit de sector over hun dromen, daden en toekomstbeelden. Hoe anticiperen zij op de soms nog onbekende maatschappelijke vraagstukken van de toekomst? Wat zien zij en welke oplossingen dragen zij aan? Ken jij ook een visionaire architect, bouwer, installateur, leverancier, ontwikkelaar student, of wetenschapper die dit podium verdient? Mail dan naar Thomas.van.belzen@jaarbeurs.nl ovv Toekomstdenkers.