Wonderwoods: onbehandeld tropisch hout dat voldoet aan brandklasse B

Maar liefst 360 bomen en bijna 10.000 planten geven de twee torens van het project Wonderwoods in Utrecht hun opvallende look. Architect Roberto Meyer noemt de Zuidtoren ‘Een groen eiland in een stedelijke omgeving’. Maar hout speelt nog een andere rol in de opvallende woontoren.

De Klimaattop Gebouwde Omgeving 2025 vond plaats in Jaarbeurs Utrecht, dus de deelnemers ontkwamen er niet aan: op weg van het parkeerterrein of van het station naar de Top kwamen ze langs Wonderwoods. En dat is een indrukwekkend gezicht, zelfs voor wie het al vaker gezien heeft. FSC Nederland organiseerde een excursie naar dit prestigieuze project.

Van bos tot bouwplaats

Wie zich voor de excursie naar Wonderwoods had ingeschreven, kreeg van de betrokken bouwketenspelers (gemeente, architect, bouwer en de leverancier van de FSC-gecertificeerde houten gevelbekleding) het verhaal achter de materialisering te horen, met een interessante rol voor tropisch hout in de hoogstedelijke bouw. Zij lieten zien hoe een keten van bos tot bouwplaats concreet bijdraagt aan CO2-reductie, biodiversiteit en stedelijke vergroening.
In de gevel van Wonderwoods komen biobased en circulair bouwen samen. Het gebouw is bekend om de 360 bomen en bijna tienduizend struiken en planten. Maar de keuze voor FSC-gecertificeerd tropisch hout als gevelbekleding zorgt er ook voor dat er 50 hectare tropisch bos in Gabon wordt beschermd; het leefgebied van onder andere de gorilla. 

Houthandel Paulussen verwerkte het hout en paste het toe in een innovatief gevelsysteem dat zonder chemische middelen toch brandklasse B behaalt: hoogwaardig, veilig én natuurlijk.  Zo vormt Wonderwoods niet alleen een architectonisch hoogstandje, maar is het ook een tastbaar voorbeeld van samenwerking tussen publieke en private partijen die met biobased materialen laten zien hoe de ambities van de Klimaattop stap voor stap realiteit worden.

Jaarrond kleur structuur en seizoensbeleving

Tijdens de excursie lichtte architect Jeroen Schilder van MVSA toe hoe de twee torens van Wonderwoods als één geheel zijn bedacht, met een zorgvuldig gekozen beplanting die het hele jaar door kleur, structuur en seizoensbeleving biedt. “We wilden dat Wonderwoods niet alleen een groen statement is in de zomer, maar ook in de winter leeft”, vertelde Schilder. “De combinatie van soorten zorgt voor een constant veranderend, maar samenhangend beeld.
De materialisatie is eenvoudig en herkenbaar gehouden: prefab beton, hout en keramiek keren ritmisch terug in de gevels en terrassen, wat de gebouwen hun eigen identiteit geeft. Samen met de bomen en struiken vormt dit ruim één hectare verticaal bos dat de stad letterlijk groener maakt.”

Slimme constructieve oplossingen

Lars van der Meulen van VolkerWessels vertelde de deelnemers over de technische en duurzaamheidsuitdagingen. Het gewicht en de ruimte die bomen nodig hebben, vroegen om slimme constructieve oplossingen. “We bouwen hier een leefomgeving, dus niet alleen woningen, maar ook een heel hectare bos. Dat vraagt om precisie in draagkracht, irrigatie en onderhoud”, aldus Van der Meulen. “Ondanks de extra vraagstukken rondom constructie en installaties is de milieuprestatie van het gebouw gelijk aan die van andere projecten in dezelfde categorie. Dankzij een geïntegreerd waterbuffersysteem kan het complex regenwater opslaan en gebruiken in droge periodes, zodat het groen gezond blijft en watergebruik wordt beperkt.”

Okan uit Gabon

Steven Paulussen, directeur van Houthandel Paulussen en oprichter van Forestlines, presenteerde het gevelsysteem waarmee Wonderwoods is uitgevoerd. “Ons doel was een gevel die voldoet aan brandklasse B die de prestaties ook op termijn behoudt. Dat doen we niet met coatings, maar met fysica”, legde hij uit. “Het systeem werkt met slanke aluminium connectoren die de houten delen verbinden. Hierdoor blijft het hout grotendeels intact en kan het aan het einde van de levensduur eenvoudig worden hergebruikt. Onafhankelijke tests tonen aan dat onbehandeld hout in dit systeem voldoet aan brandklasse B-s1,d0, waarmee een belangrijke barrière voor biobased bouwen in de stad wordt geslecht.”

Voor Wonderwoods is gekozen voor de houtsoort Okan, afkomstig uit FSC-gecertificeerde bossen in Gabon. Daarmee wordt volgens de FSC Bosberekentool circa 500.000 m2 bos voor dertig jaar beschermd. “Verantwoord beheerd tropisch hout is geen bedreiging voor het bos, het zorgt er juist voor dat bossen behouden blijven”, aldus Paulussen. “Door een markt te creëren voor duurzaam geproduceerd hout, blijft dat bos economisch waardevol en dus beschermd.”

Energieker, gelukkiger en gezonder

En zo speelt de natuur een grote rol in dit project. Levende, volwassen bomen op de balkons en daktuinen en -terrassen voorzien de stad van zuurstof. Het toepassen van groen speelt ook een rol bij het herstellen van de verloren verbinding tussen mensen en natuur, heel belangrijk, omdat is bewezen dat mensen energieker, gelukkiger en gezonder zijn in een natuurlijke omgeving! Daar draagt ook de uitstraling van het houten gevelsysteem aan bij. 

Publicatie van TCO-inzichten

Binnenkort publiceert FSC Nederland een Total Cost of Ownership (TCO) Houten Gevelbekledingen voor de (sociale) woningbouw in het kader van het EU LIFE gecofinancierde HOME for the future. Het resultaat is helder: kiezen voor kwaliteit loont – in kosten, prestaties en milieu-impact. Wil je de publicatie t.z.t. ontvangen? Stuur een mail naar Michelle Stede (m.stede@nl.fsc.org).